De evaluatie, die ik heb gemaakt na mijn eerste 400 kilometer op weg naar Santiago, om precies te zijn van Saint Jean Pied de Port naar Carrion de los Condes in 2014, is tot mijn verbazing bijna 21.000 keer gelezen op het moment dat ik dit schrijf. Ja jullie lezen het goed: eenentwintigduizend keer. Kennelijk heb ik in een behoefte voorzien en als ik er over nadenk snap ik dit ook wel omdat ik zelf bij mijn voorbereiding hartstochtelijk naar zo’n artikel heb gezocht en het nergens heb kunnen vinden. Ik heb toen besloten om dan in elk geval voor mezelf zo’n evaluatie op papier te zetten om er van te kunnen leren voor mijn resterende 420 kilometer.

Hetzelfde ga ik nu weer doen. D.w.z.: Ik heb het evaluatie artikel van 2014 genomen en daar mijn ervaringen uit 2015 aan toegevoegd. Voor mijzelf levert dit een totaal beeld op van mijn hele reis. Ook dit artikel zet ik op mijn blog en ik hoop dat het net zoveel gelezen zal worden als mijn evaluatie over 2014.

Zoals gezegd. In dit artikel ga ik uit van mijn evaluatie van 2014 en heb daar cursief mijn ervaringen uit 2015 aan toegevoegd.

Mocht een van de lezers zelf besluiten om deze tocht te ondernemen, dan kan betreffende lezer(es) in elk geval uit dit verhaal halen wat voor hem/haar belangrijk is.

Meest waarschijnlijke oorzaak van mijn blaren in 2014.

Helemaal zeker weet je het natuurlijk nooit, maar na een groot aantal gesprekken met andere peregrinos en kijkend naar het blarenpatroon (totaal 11) op mijn voeten denk ik toch dat ik een hoofdoorzaak aan kan wijzen.

Mijn looptrainingen waren nooit langer dan 6 a 7 uur. Mijn hittetrainingen in de Pyreneeën tijdens mijn vakantie 4 a 5 uur. In Spanje en ook op de meseta heb ik dagen van soms wel 9 uur gemaakt. Wanneer de temperatuur niet te hoog is gaat dit nog wel, maar over de eindeloos lange stukken op hoogte (en lang waren ze) in de zon zetten je voeten extra uit. Dit kon ik opmaken uit de blaren die ik op elk van de middelste 3 tenen van zowel mijn linker als rechtervoet zijn verschenen. De blaren onder mijn voet konden ontstaan door de extreme hitte gedurende langere tijd en het niet (tijdig) wisselen van sokken.

Voor 2015 heb ik nieuwe schoenen aangeschaft, die een halve maat groter waren. Ook heb ik besloten per dag minder te lopen. Beiden zijn goed bevallen. De schoenen zaten geweldig en ik heb geen enkele blaar gelopen. Ook heb ik bij erg warm weer tijdens de rust sokken gewisseld. De schoenen heb ik bijna 700 kilometer ingelopen. Een rustdag heb ik niet hoeven te nemen. Wel heb ik drie dagen veel minder gelopen. Voor de oorzaken hiervan, zie verderop in dit artikel.

Bonus

Het zijn er twee: Gewicht van mezelf en van mijn rugzak.

Gewicht van mijzelf.

Mijn startgewicht in 2014 was 86kg. Ik wist dat daar wel wat vanaf zou gaan maar dat mijn eindgewicht na 15 marsdagen 82kg zou zijn verbaasde mij ook. Zeker als ik kijk naar wat ik allemaal naar binnen heb gewerkt. 4 kg eraf vind ik niet gek.

Mijn startgewicht in 2015 was 85kg en bij aankomst thuis in Venlo 82kg. Dus dit jaar ook weer 3kg afgenomen. Ook dit jaar heb ik bijna elke avond het peregrinodiner gegeten. Bovendien ook consequent om 17.30 geaperitieft en verder heb ik onderweg gegeten waar ik trek in had. Je verbrand dus best wat calorieen onderweg.

Gewicht rugzak (excl. water).

Bij de weging toen ik vertrok in 2014 was deze bijna 12kg. Toen mijn rugzak op het vliegveld in Madrid gewogen werd om in te checken voor de terugreis was deze nog maar 10kg. Toch van aardig wat spullen afscheid genomen. 2kg minder en ik heb nog genoeg ideeën hoe het nog minder kan.

In 2015 woog mijn rugzak bij vertrek 10kg en bij terugkomst nog 9,5. Ruwweg kan ik zeggen dat ik dus in 2015 met 2kg minder op mijn rug heb gelopen. Hoe dat komt lezen jullie bij de detailinformatie verder in dit artikel. In elk geval heb ik mijn geode voornemen uit 2014 waargemaakt.

Super bonus

Ik ben Katja nog dankbaar dat ze met het idee van een blog kwam, dit uitwerkte voor mij en ook nog dat ze me zover kreeg er mee te oefenen. Toen ik in 2014 aan de camino begonnen was tolde het in mijn hoofd van de indrukken en ervaringen, die ik op deze manier kon delen. Ik weet niet hoe het anders gegaan zou zijn. ’s Avonds trilden mijn vingers vaak zo, dat ik moeilijk in mijn schrift kon schrijven. Nu werd het blog voor mij een uitlaatklep, die ook nog hooglijk werd gewaardeerd. Niet alleen door het thuisfront en vrienden, maar ook door de collega peregrino’s. Ik heb mijn blog gezien in het Engels, Frans, Duits en Koreaans. In de eerste 3 talen goed leesbaar, al verdween de humor er wel uit, in het Koreaans was het volgens kenner Li-hyun onzin. Met name waren er vertaalproblemen als ik in het Venloos schreef en bij Nederlandse uitdrukkingen.

Soms werd er door de collega’s gezegd: “Zit je nu alweer te werken?”. Zo heb ik het echter nooit ervaren. Ik heb het met heel veel plezier gedaan en zoals ik al zei. Het was voor mij de ideale uitlaatklep. Nogmaals hartstikke bedankt Katja.

Doordat ik in 2015 gemiddeld per dag 1 ½ a 2 uur minder liep had ik in principe meer tijd voor mijn blog. Ik heb geprobeerd, en het is me ook gelukt, om in elke plaats met een internet op de computer mijn blog te schrijven. Medeperegrinos’s hielpen ook dit jaar weer om een computer te vinden. Maar ook in 2015 heb ik soms lang moeten zoeken en er zelfs taxiritten voor gemaakt. Mocht ik nogmaals zo’n reis maken dan neem ik toch een Ipad mee. Vrijwel overal was wifi aanwezig. Ook in 2015 kreeg ik steeds alleen maar leuke en positieve reacties op mijn blog van medeperegrinos.

Wat ging goed

- Intensieve voorbereiding. Veel gelezen en met ervaringsdeskundigen gesproken. Eigenlijk geen negatieve verrassingen tegengekomen.

Voor 2015 heb ik nog meer gelezen en nog meer kilometers, bijna 700km, gelopen ter voorbereiding. Totaal nergens last van gehad en weer geen negatieve ervaringen gehad.

- Hulptroepen in Spanje. Voor mij een rustgevend gevoel dat ik in Spanje twee oud collega’s van NAVTEQ had, die mij graag wilden helpen en dit dus ook deden toen ik hen nodig had voor vragen over mijn thuisreis. Klasse Maribel en Pablo.

Ook in 2015 was dit zo. Met name dat rustgevend gevoel dat er mensen in het land klaar staan om je, indien nodig, te helpen. Ook nu weer bedankt Maribel en Pablo.

- Wandelgids. De keuze was vrijwel onbeperkt (meer dan 100). Dus was het noodzakelijk te bepalen wat echt belangrijk is voor jezelf. Dit waren mijn eisen: 1. Duidelijke etappe-indeling. 2. Duidelijke geografische kaartjes. 3. Afstanden in tijd en kms tussen de dorpen. 4. Hoogte profiel van de etappe. 5. Locaties albergues. 6. Handzaam formaat (moest in mijn broekzak passen). Ik heb uiteindelijk gekozen voor de Rother Wandelgids van Cordula Rabe. Dit bleek in de praktijk prima te functioneren. Het was ook de meest gebruikte gids, die ik onderweg bij andere pelgrims heb gezien.

In 2015 met dezelfde gids gelopen en als extra eis voeg ik eraan toe: 7. Goede kwaliteit papier en goed gebonden. Met name belangrijk wanneer je langere tijd in de regen loopt. De gids moet ook deze omstandigheden overleven. En dat heeft mijn wandelgids voortreffelijk gedaan.

- 500 km training voor de echte start. Je weet je cadans al met al die kilo’s op je nek. Echter in Nederland kun je nooit de echte omstandigheden nabootsen. Op mijn leeftijd is training een echte noodzaak. Ik heb onderweg genoeg ellende gezien van mensen, die niet getraind bleken te hebben.

In 2015 dus bijna 700 kilometer, waarbij de Vierdaagse van Nijmegen een hele mooie laatste voorbereiding was: Dagen achter elkaar in de warmte lopen. En ook dit jaar weer veel ellende gezien van mensen, die niet goed waren voorbereid. De gelegenheidsperegrinos van de laatste kilometers laat ik zelfs helemaal buiten beschouwing. Dit was soms lachwekkend en genant om te zien.

- 4 x 4 uur training in de hitte in juni in de Pyreneeën tijdens onze vakantie. Heeft mij geleerd geregeld te drinken en dat kwam goed van pas tijdens de echte tocht.

Heb ik ook in 2015 gedaan en tijdens de Vierdaagse was het ook behoorlijk warm en kwam ook dit jaar goed van pas.

- Oefenen met mijn blog, voorafgaande aan de echte reis. Dat was erg handig. Ik kon me nu vol concentreren op mijn verhaal en de vreemde keyboards.Bijv.: @ is op een Spaans keyboard: alt64 of cmd2. Verzin dat maar eens.

Ik heb het hele jaar door mijn artikelen geschreven en inderdaad de keyboards waren ook dit jaar in Spanje weer anders dan de USA-Engelse querty keyboards, die wij in Nederland meestal gebruiken. Maar het is altijd gelukt.

- ’s Morgens op tijd starten. Dit is erg goed bevallen. Het voorkwam veel hitte later op de dag, doordat ik altijd redelijk vroeg op mijn bestemming was).

In 2015 gemiddeld een uur per dag later gestart: meestal tussen zeven uur en half acht. Doordat ik per dag minder liep was ik toch ook altijd weer op tijd op mijn bestemming met als voordeel: niet te heet tijdens het lopen en altijd direct een slaapplaats gevonden. Zag soms peregrinos wel eens na zes uur binnenkomen in de hitte. Die waren bijna gekookt. Heb ook nooit hun planning of schema begrepen.

- ’s Morgens weg op bananen en/of powerbar en pas in eerstvolgende dorp ontbijten. Ook erg goed bevallen: De kop is er dan af en je “systeem” is op gang.

Heb ik in 2015 niet consequent gedaan. Hoofdoorzaak hiervan was mijn Franse loopmaatje Jean Christoph, die absoluut niet zonder ontbijt kon of wilde. Vooral zijn gezicht bij de eerste kop koffie was er een om in te lijsten.

- Aanhouden etappes van gids. Gaf rust. Dit ging goed zolang het niet te heet was. Voor langere etappes op de hete dagen zie: Wat moet anders.

Dit heb ik in 2015 niet meer gedaan. Mijn streef aantal kilometers was 20km per dag. Daar heb ik me vrijwel altijd aan gehouden. Uiteindelijk heb ik dit jaar gemiddeld 22,0 km per dag gelopen tegenover 25,2 km in 2014. Niet eens zo’n groot verschil. Dit versterkt mijn mening dat de oorzaken van mijn blaren in 2014 mijn schoenen en het niet tijdig wisselen van sokken moeten zijn geweest.

- Bed uitzoeken. Als je tenminste geen bed krijgt aangewezen. Hier moet je nooit moeilijk over doen. Het is immers toch maar voor een nacht. Mijn criteria (3): 1. onderbed, 2. dichtbij toiletten en 3. Zo mogelijk in rechte lijn er naar toe. Is eigenlijk altijd prima gelukt.

Ook in 2015 consequent volgehouden en dit is ook altijd goed gegaan.

- Anderen laten discussiëren en zelf gewoon achter de meute aansjouwen indien nodig. Je kunt je druk maken om allerlei details, die er niet toe doen, maar dat is zonde van de energie. Wat er bepraat wordt gewoon afwegen: Past dit min of meer in mijn plaatje. Zo ja, hobbel maar mee. Zo nee, trek dan je eigen plan.

Ook in 2015 toegepast. Gebeurde dit jaar veel minder dan in 2014.

- Camelbak. Een geweldige vinding. 3 dagen voor vertrek aangeschaft, heeft hij me trouw gediend. Water bleef nog koel ook. Je moest alleen goed in de gaten houden hoeveel er nog (ongeveer) inzat. Ik had een extra ½ ltr flesje water bij me om; 1. De camelbak mee te vullen en 2. Om anderen te helpen.

Idem in 2015. Vooral op de lange hete stukken op de meseta.

- Windjack. Mocht ik lenen van Ine. Had er ook mee geoefend. Prima water- en winddicht, behalve die keer dat ik voorover in het riviertje ben gevallen.

In 2015 de eerste 15 dagen niet gedragen, maar daarna kwam het goed van pas. Met name de winddichtheid was erg belangrijk.

- Fleece jack. Prima voor koele avonden. Samen met het windjack een goede winterjas.

In 2015 vooral op de grotere hoogten in Galicie elke dag gebruikt. Bij zonsondergang koelde het razendsnel af. Nooit nodig gehad in combinatie met windjack.

- Poncho. Deed het prima die dag dat het zo hard regende en hagelde.

In 2015 meerdere dagen achter elkaar nodig gehad. Was iets aan de korte kant. Een poncho moet zeker tot aan de knieen komen.

- Lakenzak. Had ik gekocht tegen mogelijke bedwantsen, maar die heb ik niet gezien of gevoeld. Eigenlijk heb ik alleen maar in mijn lakenzak geslapen. Bovendien lagen in elke albergue extra dekens.

Ook deze keer geen bedwantsen tegen gekomen. Lakenzak heb ik de eerste twee weken alleen gebruikt. Was warm genoeg. Slaapzak alleen maar de laatste week omdat er toen niet altijd genoeg dekens waren.

- Tekentang. Geruststelling dat ik ze bij me had. Heb ik niet hoeven te gebruiken. Anderen ook niet voor zover ik heb begrepen.

Ook in 2015 geen teken, maar wel fijn dat ik ze weer bij me had.

- Zakmes en opinelmes. Heb ik beiden gebruikt. Volgend jaar weer.

Ook in 2015 weer gebruikt. Jean Christoph vond het geweldig dat ik een opinel mes had. Vertelde het dan ook aan iedereen.

- 5 waspinnen. Was een goede zet. Soms waaide het zo hard dat de was van de draad waaide. Heb ik nooit last van gehad. Ik moest alleen creatief zijn als ook mijn vochtige was van de vorige dag er nog bij moest.

In 2015 heb ik er 6 meegenomen. Was gemakkelijker. Maar creativiteit bleef vereist bij een was van twee dagen.

- Stokken. Geweldig voor steile afdalingen. Ik had er niet mee geoefend maar kon er gelijk goed mee overweg. Heb ik ook gebruikt voor de lange stukken op de steenslagpaden.

In 2015 heb ik de stokken alleen maar gebruikt bij de steile afdalingen.

- Extra ½ liter fles water. Zie camelbak.

Had ik in 2015 ook altijd bij me.

- Alles op vaste plekken opbergen. Je was vaak in het donker in je rugzak aan het grabbelen. Zeker toen ik geen lampje meer had.

In 2015 idem.

- Hoge wandelschoenen. Voor mij absoluut noodzakelijk zeker waar het erg oneffen was en er grote keien (los) op je pad lagen.

Mijn nieuwe schoenen voor 2015 waren ook weer hoge. Erg oneffen paden en grote keien ben ik ook nu weer regelmatig tegengekomen.

- Hoedje, zat lekker en waaide niet af. Bovendien goede bescherming rondom tegen de zon.

Hetzelfde hoedje in 2015. Prima.

- Toiletartikelen, alleen het absolute minimum. Halve tube scheerzeep, scheerkwast en 1 (een) scheermesje is ruim voldoende. Ik scheer me toch niet elke dag. Deodorant. Absoluut noodzakelijk want stinken doe je zo. After shave. Ik had wat kleine monsterflesjes opgespaard. Voordelen: beslaan erg weinig ruimte en je hebt verschillende geuren. En natuurlijk een nagelknipper. Shampoo in een klein flesje. Kun je (bijna) overal kopen in kleine flesjes. Met shampoo kun je trouwens ook erg goed wassen want de was gaat er heerlijk van ruiken. Of de vlekken er ook uitgaan is volstrekt secundair.

In 2015 precies hetzelfde gedaan

- Naaigerei. Het absolute minimum. Gewoon zo'n setje dat je wel eens op hotelkamers vindt. Voldoet prima.

Ook in 2015 meegenomen.

Wat moet anders

- Lichte led hoofdlamp. Had zo’n goedkope van de Xenos met 3 batterijen. Veel zwaarder en lomper.

Lichtere lamp van 2015 werkte prima.

- Max 3 onderbroeken. Had er 4 bij me. Is teveel zeker als je de discipline hebt om elke dag te wassen. De nieuwe zullen zijn van lichte stof (droogt sneller).

In 2015 toch weer 4 meegenomen maar van veel lichtere syntetische stof. Heb ik ook altijd mee getraind. Zaten prettig, waren lichter en veel sneller droog. Met 4 was ik toch geruster, met name in de laatste week toen het zo regende. De angst dat je in een albergue zonder wasmachine en wasdroger terecht komt was nu veel minder.

- Max 3 shirts. Idem als onderbroeken.

Inderdaad 3 shirts van syntetische stof en 3 verschillende kleuren. Zien andere peregrinos dat je schoon spul aan hebt. Hebben alleen wat schuurplekken opgelopen van rugzak.

- Alleen lakenzak mee. Dikkere slaapzak hoeft niet. Er zijn altijd wel dekens

Toch in 2015 slaapzak meegenomen. Er waren inderdaad dekens, maar toen het kouder begon te worden waren er ook wel eens niet genoeg dekens.

- Kleinere etappes (max 20km, dus max 5 a 6 uur lopen, scheelt per dag 2 a 3 uur die ik kan gebruiken voor extra rust en/of blog)

Heb ik dus gedaan in 2015. Geeft inderdaad meer rust. En paste gewoon beter bij mijn fysiek.

- Looptraining. Mogelijk volgend jaar in juli de Nijmeegse Vierdaagse toevoegen. 120km in 4 dagen voor het kruisje (zonder bepakking). Oefen ik ook het dagen achter elkaar lopen.

Vierdaagse heb ik in 2015 dus gedaan. Zo haalde ik ook een groter totaal aantal trainings kilometers en het was nog erg gezellig ook. Bovendien trainede je de lange caminodagen.

- Rustdag 1x per 5 a 6 dagen (afhankelijk van gebied en plaats waar je doorheen komt). Een rustdag betekent in de praktijk dat ik dan ongeveer 10 km zal lopen. Op mijn leeftijd een dag niet lopen, dan ga je tekenen van lijkstijfheid vertonen.

Zo heb ik het in 2015 dus ook gedaan. Drie dagen heb ik een kortere afstand gelopen. Vooral mede veroorzaakt door de omstandigheden. De eerste maal door hevige regenval en onweer. De tweede keer omdat het steil omhoog was naar OCebreiro, maar toen had ik de dag ervoor extra kilometers gelopen en de derde keer heb ik de afslag naar Pedrouzo gemist en daardoor ook extra kilometers om (Mourantan), het vliegveld van Santiago, gelopen.

- Geen zouttabletten meer (kun je overal kopen)

In 2015 niet meer meegenomen. Het eten was veelal ook met extra zout bereid. Bocadillo con jamon was ook behoorlijk zout.

- Geen otrivin meer

In 2015 niet meer meegenomen.

- Mogelijk stel goede open “loopsandalen” voor op makkelijker terrein. Heb ik een aantal peregrino’s zien doen en het beviel hun goed.

Heb ik uiteindelijk toch niet meegenomen in 2015 en ik heb ze ook niet gemist.

- Max 3 powerbars bij start (kun je overal kopen)

Had er ook maar 3 bij me in 2015.

- Max 1 klein flesje shampoo (kun je overal kopen) en je kunt er ook mee wassen.

Was inderdaad genoeg in 2015.

- Geen extra camera meer mee. Iphone werkt feilloos en je kunt met app snel foto’s uploaden.

In 2015 geen camera meer meegenomen. Iphone werkte perfect.

- Sokken. Alleen nog maar dikkere sokken. Beide dunne paren kapot gelopen tijdens heuvelachtige trajecten. 4 paar, zodat, wanneer nodig ik overdag ook nog een keer schone droge sokken aan kan trekken.

Inderdaad 4 paar dikkere sokken meegenomen. Geen gaten gelopen.

- Broekriem. Was lekker licht maar bleef niet op gewenste lengte. Volgend keer andere riem met betere sluiting.

Gewoon leren riem meegenomen. Heeft het prima gedaan. Heeft wel afgegeven op mijn broeken.

Nieuw aanschaffen

- Hoge wandelschoenen. Heb ik gedaan. ½ maat groter. Ze zaten heerlijk.

- Open wandelsandalen. Niet aangeschaft

- 3x dun loopshirt. Aangeschaft

- 3x dunne onderbroek. 4 meegenomen.

- 1x afritsbare broek dunne stof. Een dunne afritsbare broek extra aangeschaft. Totaal had ik er twee bij me. Ruim voldoende,

- Led hoofdlamp. Aangeschaft.

- Broekriem. Niet aangeschaft. Leren riem gebruikt.

En ook in 2015 weer: Met dank voor jullie aandacht. Benieuwd hoe vaak het dit jaar gelezen wordt.